Hemen hemen hepimizin başına gelen şok edici derece yüksek telefon faturaları sıkıntı yaratıyor ama nasıl oluyor da binlerce TL’yi aşan değerlere ulaşılabiliyorlar? Net olmayan faturalandırma terimleri, uluslararası dolaşım sırasında aşırı derecede yüksek veri ücretlerinden ötürü Türkiye’deki kullanıcıların bir kısmı bu tür sorunlarla boğuşmaktan kurtulamıyor. Araştırmalara göre telefon kullanıcılarının en büyük sıkıntılarından biri, bu son derece yüksek telefon faturaları. Abonelerden gelen şikâyetlere ve önerilere bakılırsa bazı düzenlemelerin yapılması gerekiyor. Bir sonraki telefon faturanızı açarken şok olmanızı engelleyecek bazı basit önlemleri listelemeye başlıyoruz.
Operatörler cebinizi boşaltmasın
Yıllardan beri telefon operatörleri kafa karıştıran tarifeler sunuyor ve limit aşımı için yüksek ücret talep ediyor. Bir sonraki faturanızı açarken şok olmanızı engelleyecek önlemleri açıklıyoruz.
Giderek artan oranda kullanıcılardan gelen şikâyetleri dikkate alan idari birimler, telefon operatörlerine bazı konularla ilgili değişiklikler yapma baskısı uygulamaya başladı. Görünüşe bakılırsa karmaşık tarifeler, başta cazip görünen tarifelerle ilgili limit aşımları için talep edilen yüksek ücretlerden ötürü abonelerin bir sonraki faturalarını açarken yaşadıkları şoklar şaşırtıcı olmamaya başladı. Telefon operatörlerinin çalışma sistemlerini değiştirmek ve düzene sokmak için bazı düzenlemeler gerçekleştirmesi gerekiyor. Bu konuda idari birimlerin düzenleyici olması şart. Abonelerin fatura şoku yaşamaması için daha açık bir sistem devreye girmeli. BTK bu konuda çalışmalarını operatörlerle birlikte sürdürüyor ama kısa sürede bir gelişme olmasa bile standart abonelerin rahatlıkla kullanabileceği kontrol yöntemleri ve basit ayarlamalar bulunmakta.
Telefonunuza limit koyun
Günümüzün mobil odaklı teknoloji dünyasında özel paket tarifelerinin son derece popüler hâle gelmiş olması şaşırtıcı değil çünkü pazarlama bölümleri bu noktaya ağırlık veriyor. Piyasada yer alan popüler paketlerde “49 TL ödeyip 400 TL değerinde konuşun” türünden iddialar var. Bu tür açıklamaları duyan abonelerin yanlış giden bir şeyler olduğundan şüphelenmesi kaçınılmaz. Burada yatan sorun, telefon operatörlerinin standart bir ücret üzerine odaklanmıyor olması. Aynı ödeme karşılığında aynı avantajları vadeden iki ayrı pakette kullanım süreleri aynı olmayabilir. Limit kelimesi yer aldığı için aylık belirli bir ücret ödedikten sonra kota aşıldığında daha fazla ödeme yapılmayacağı düşünülüyor. Maalesef gerçekte paketle gelen konuşma süresi ve SMS sayısı aşıldıktan sonra ek kullanım için paketteki birim fiyata kıyasla çok daha yüksek fiyat ödemeniz gerekiyor. Bu bilgiler ışığında aşırı faturaları engellemenin ilk şartlarından biri limitli paket detaylarını iyi biçimde anlamak. Sadece ne kadar ödeme karşılığında ne kadar fiyat avantajı elde ettiğinizden söz etmiyoruz, görüşmelerin hangi ücret ve esasa göre ücretlendirildiğini biliyor olmalısınız. Paketle birlikte gelen veri sınırlamasını da bilmeniz son derece önemli. Örnek vermek gerekirse farklı operatörlere ait 99 TL fiyatlı aylık paketlerde veri aktarım sınırlaması 1 veya 2 GB, görüşme sınırlaması 300 veya 500 TL değerinde dakika + SMS, paket aşım ücretleri ise dakika başına 50 kuruş veya 2 TL olabilir. Aradaki farklar ciddi anlamda büyük olabilir ve bundan ötürü sizin için öncelikli olan hangisiyse (görüşme, SMS veya veri) buna göre seçim yapmanız doğru olur. Her ne kadar farklı operatörlerin benzer paketleri için aynı ücret isteniyor olsa da bunlardan sadece biri sizin için ideal seçenek olabilir. Detaylarla ilgili aynı türden bir analiz veri bağlantı sınırlaması için de yapılmalı. Bazı operatörler limit aşırımı olsa bile Facebook ve Twitter gibi sosyal ağlara erişimden doğan veri kullanımına ek ücret yansıtmıyor. Bazı durumlardaysa sosyal ağ kullanımı tamamen sınırsız olabilir. Özel portaller üzerinden geçen kullanıcılara bu tür başka avantajlar da sunulabiliyor. Bu tür popüler uygulamalarda veri kullanımı fazla olmadığından veri sayımında kapsam dışı kaldıklarını görmek sevindirici. İdari birimlerin yaptırımlarından sonra telefon operatörleri paketlerine bir kez daha çekidüzen verebilirler. Yeni bir plan için sözleşme yaparken detaylara dikkat etmek her zaman için avantaj sağlar.
Mutluluğu paylaşın
Dizüstü bilgisayardan tabletlere ve taşınabilir oyun konsollarına kadar günümüzün modern cihazları internet bağlantısını zorunlu kılıyor. Ayrı cihazlarda internet bağlantısı için birden fazla SIM kart kullanma derdi sık sık karşımıza çıkıyor. Mantıklı olan çözüme göre tüm cihazların aynı internet bağlantısını paylaşmasını sağlamak maliyetleri aşağı çekebiliyor ama gerçekte bu durum karmaşık bir hâl alabiliyor. Yurt dışında zaman zaman karşılaştığımız veri paylaşımından ek ücret talep etme veya paylaşımı yasaklama gibi uygulamaları ülkemizde görmemek sevindirici. Ülkemizdeki mobil operatörlerinin tümü internet bağlantısı paylaşımını data paketlerine ek ücret talep etmeden dâhil ediyor. Buna ek olarak çoğu telefonla bütünleşik internet paylaşım fonksiyonu geliyor, böylece telefonunuz kablosuz erişim noktası olarak hizmet verebiliyor. Bu tür bir işlevsellikle USB modem veya cep tipi Wi-Fi verici gibi harici veri bağlantısına masraf yapmak gereksiz hâle geliyor. Mobil internet bağlantı paketlerinin çok da ucuz olmadığı günümüzde, her cihaz için ayrı paket almak yerine tek bir paketi paylaştırmak mantıklı görünüyor.
İhtiyaçlarınızı tespit edin
Çoğu durumda telefon operatörlerine fazladan ödeme yapmayı engellemenin yolu, telefon kullanımını anlamak ve ihtiyaçlarınıza en uygun olan paketi seçmekten geçiyor. Örnek vermek gerekirse, her gece sevgilinizle bir saat telefonda konuşuyorsanız aynı şebekede belirli tarife sahiplerine sınırsız görüşme imkânı sunan paketleri göz önüne almalı veya sınırsız görüşme paketi almalısınız. Alternatif olarak, telefonunuzu internette gezinti yapmak için kullanıyor ve çok nadir telefon görüşmesi yapıyorsanız hiç dakika içermeyen bir tarife tercih edebilirsiniz. Veri kullanımı söz konusu olduğunda hafif, orta veya ağır seviyede bir kullanıcı olup olmadığınızı anlamalısınız. Hafif kullanıcılar akıllı telefonlarındaki internet bağlantısını sadece e-posta, Facebook ve Twitter gibi amaçlarla kullanır. Bu bilgilerin otomatik olarak güncellenmesi yerine elle kontrolü tercih ederek veri transferini daha da azaltabilirler. Orta seviye kullanıcılar Facebook ve Twitter’ı sık sık kontrol eder ve e-postaların telefonlarında birikmesini ister. Sık sık YouTube videolarını izlerler ama telefonla çektikleri videoları YouTube’a yüklemezler. Ağır kullanıcılarsa videoya ve farklı çoklu ortam dosyalarına odaklanır. YouTube videolarını yolda izleme, telefonla çekilen video ve fotoğrafları yükleme, Skype üzerinden görüntülü sohbete odaklanırlar ki internet bağlantısını en fazla kullanan işlem, ağır kullanıcıların sıkça başvurduğu video akışıdır. Bununla birlikte mobil cihaza iletilen videolarda görüntü kalitesi genelde düşüktür ve bundan ötürü dizüstü bilgisayarlara aktarılan veriye kıyasla daha düşük veri akışı gerçekleşir.
Her gruba ait kullanıcı için gerekli olan veri limitiyle ilgili tartışmalar hep sürüyor ama en basit yaklaşımla hafif kullanıcılar için aylık 100-200 MB, orta seviye kullanıcılar için 500 MB-1 GB ve ağır kullanıcılar içinse 3 GB kotalı paketler uygun olmalı. Güvenli tarafta kalmak için ağır kullanıcılar 6 GB veri paketi almayı tercih edebilir. İlgili ay içinde ne kadar veri bağlantısına gerek duyacağınız hesaplama imkânı veren araçları bazı operatörler web sitelerinde sunuyor. Tahmini bir değer olsa da veri paketinde sınırı aşmanın yüksek bedeli akla getirilirse bu araçları kullanmakta ve hangi planın size uygun olduğunu kabaca kestirmekte fayda var.
Uygulama içi satın alma
Veri bağlantısında masrafları azaltacak bazı uygulamaları ele aldık ama uygulama içinden satın alma seçeneğinden ötürü banka hesabınız yara almaya devam edebilir. Bu işlemler faturanızda görünmese bile iTunes hesabınıza veya kredi kartınıza yük bindirebilir. Bilinen en tehlikeli uygulamalar çocukları hedef alan oyunlar. Oyunun kendisi son derece ucuz ve hatta ücretsiz olabilir ama bazı oyunlarda yer alan menüler ve seçenekler sayesinde oyun oynarken ek özellikler almak için ödeme yapmak gerekebilir. En bilinen örneklerden biri Capcom firmasının meşhur oyunu Smurf’s Village. Sanal köyü daha kısa sürede inşa etmek için şirin meyveler alma imkânı veren oyunda kullanıcılar ödeme yapıyor. Bir aile bireyi çocuğunun bu oyunda hızlı sonuca ulaşmak için 1.400 $ değerinde meyve aldığını anlayınca tüm haber siteleri bu gelişmeyle çalkalanmaya başladı. Soruna sebep olan ana etkense iTunes Store’daki varsayılan ayarlar. iOS 4.3 ve öncesi yüklü olan Apple ürünlerindeki varsayılan ayarda uygulama içinden satın almak için bir kez şifre girdikten sonra ardından geçen 15 dakika içindeki satın almalarda şifre sorulmuyordu. Bu sebepten ötürü şifre bir kez girildikten sonra oyunu devralan bir çocuk, 15 dakika içinde sınırsız sayıda satın alma gerçekleştirebiliyordu. Unutulmaması lazım ki aile bireyleri uygulama içinden satın almaya onay verdikten sonra çocuklarının davranışıyla ilgili dikkatli olmak zorunda. 15 dakika içinde oyundan yüzlerce dolar değerinde sanal meyve almak mesele değil. Görünüşe göre bu tür oyun seçenekleri banka hesabınız açısından son derece tehlikeli olabilir. Bu durumun yaşanma riski son derece yüksek. Seyahat sırasında çocuğu sakinleştirmek isteyen bir aile oyun satın alıyor ve ardından iPad’i veya iPhone’u eline teslim edip araba kullanmaya devam ediyor. Çocuksa 15 dakika boyunca imkân olduğunca alışveriş yapıp kredi kartını boşaltabiliyor. Market reyonlarını market arabasına boşaltan çocuğun online versiyonu olarak düşünebiliriz. Olay ortaya çıktıktan sonra Smurf’s Village oyununu geliştiren Capcom firması kısa süre içinde yanıt verdi ve uygulama mağazasına uyarı bilgisi, oyuna pencere şeklinde beliren uyarılar ekledi. Apple ise iOS 4.3 sonrasında 15 dakika şifresiz satın alma politikasını değiştirdi ve her satın alma için şifre girilmesini zorunlu kıldı. Aynı zamanda ayarlardan uygulama içinden satın alma özelliği tamamen kapatılabiliyor.
Daha önceden Android Market olarak bilinen Google Play ise maalesef uygulama içinden satın alma konusunda genel bir kurala bağlı kalmıyor. Destek sayfasında yer alan bilgiye göre uygulama içinden satın almada 15 dakika içinde iade edebilme zorunluluğu yok. Program geliştiriciler isterlerse bu seçeneği ekleyebiliyorlar. Uygulama içinden alınan eklentiler için yapılan ödemeyi iade edip etmemek program geliştiricinin inisiyatifinde.
Uluslar arası Dolaşım
Yurt dışı seyahatlere çıkan kullanıcıların büyük kısmı hem sesli görüşme hem de veri bağlantısı anlamında yüksek dolaşım ücretlerinden dolayı büyük sıkıntılarla karşılaşıyor. En kötü sonuçlarla karşılaş- mamak için alabileceğiniz basit önlemlere bakıyoruz. Bazı kullanıcılar için akıllı telefonlar olmazsa olmazlardan ve sürekli el atında bulunup sık sık kontrol ediliyorlar. İş e-postalarından uzak olmayı düşünememek veya Facebook bağımlısı hâline gelmek gibi bir durum söz konusu olabilir ama telefonların 4 inç civarı genişli- ğe sahip ekranlarına bakmadan ve güncellemeleri kontrol etmeden duramıyoruz. Bu türden bir alışkanlığa veda etmek son derece zor olabilir ama bir kullanıcı yurt dışına çıktığında çok daha dikkatli olmak zorunda çünkü veri bağlantılarından doğan ücretler inanılmaz derecede yüksek olabilir. OECD tarafından geçen senenin Mayıs ayında hazırlanan bir rapora göre dünya genelindeki bazı ülkelerde uluslararası dolaşım ücretleri rekor derecede yüksek olmakta. Örnek vermek gerekirse yurt dışında gerçekleşen bir veri bağlantısı sırasında MB aktarım başına 30 TL ödeme yapmanız gerekebilir!
Gitmeden önce bilgilenin
Unutmamak lazım ki uluslararası dolaşım sırasında hem sesli görüşme hem de veri aktarım fiyatları değişiyor. Kullanıcılara en büyük darbeyi vuransa uluslararası dolaşım sırasında gerçekleşen veri aktarımı oluyor. Bazı telefon operatörleri yabancı ülkeye giriş sonrasında kullanıcıya mesaj göndererek o ülke için geçerli olan konuşma ücreti değerlerini bildiriyor ama aynı durum veri bağlantısı açısından geçerli değil. Kafa karıştırıcı biçimde, gidilen ülkeye göre ödenecek ücretler farklılık gösteriyor. Bu sebeplerden ötürü yurt dışına gitmeden önce telefon operatörünüzle görüşüp gerekli bilgileri almanızda fayda var. Yetkililerin açıklamalarına göre yurt dışına çıkmadan önce telefon operatörünü arayıp sundukları servisleri öğrenmek, uluslararası dolaşım sırasında kullanım ücretini sınırlandırmak için yardım istemek gerekiyor. Başka bir ülkeye gidince ücretlendirmeyle ilgili uyarıların gönderilip gönderilmediğini kontrol edin. SIM kilidi yoksa başka bir yerel kartla kullanma imkânı var mı öğrenin. Olanak varsa yola çıkmadan önce uygun fiyatlı bir uluslararası dolaşım paketi satın alın. Bazı kullanıcıların dile getirdiği açıklamalara bakılırsa yurt dışında dolaşımdan ötürü ortaya çıkan binlerce TL değerindeki faturalar hiç de nadir değil. Böyle bir durumda en kısa süre içinde telefon operatörünü arayıp yardım istenebilir ama yurt dışında olan birinin kendi ülkesini arayıp destek hattı için dakikalarca beklemesi durumu daha da berbat hâle getirebilir, üstelik çözüm garantisi de yok. Fark edilmeden ortaya çıkabilecek can sıkıcı durumlardan biri, arka planda işleyen veri bağlantısı. Telefonunuzla internete bağlanma ve e-postaları kontrol etme konusunda son derece dikkatli olabilirsiniz ama başka sebeplerden ötürü cihazınız veri bağlantısı kullanıyor olabilir. Sunuculara sürekli olarak ping gönderen ve değişiklik kontrolü yapan (daha da kötüsü, bazen kendilerini güncelleyen) bazı uygulamaların gerçekleştirdiği veri alışverişi sonrasında toplamı MB’leri bulan aktarımlar yaşanabilir. Bu sebeplerden ötürü en mantıklı olan yol, yurt dışına çıkmadan önce cihazlardaki veri bağlantısını tamamen devre dışı bırakmak ve ücretsiz -veya en azından ucuz olan- Wi-Fi bağlantıları dışına çıkmamak. Bu iyi bir çözüm ama akıllı telefon sahibi olma fikriyle ters düşen bir uygulama. Peki, o zaman diğer seçenekler neler?
Aksiyonlarda Basitlik
Popüler seçeneklerden biri, gittiğiniz ülkede turistler için sunulan özel SIM kartlardan almak veya tercih ettiğiniz ülkeye ait bir telefon operatö- rünün SIM kartını kullanmak. TravelSIM (www.travelsim. com) sitesini kullanarak dünyanın çoğu ülkesinde geçerli olan ve uygun görüşme ile veri fiyatları sunan evrensel bir SIM kart temin edebilirsiniz. TravelSIM sitesinde yer alan açıklamalar sayesinde bir ülkeye gitmeden önce görüşme, SMS ve veri bağlantısı için ödeyeceğiniz ücretler hakkında bilgi alınabiliyor. Veri bağlantı- sı ücretleri uluslararası dolaşıma kıyasla çok daha düşük olsa da fiyatların ucuz olduğunu söylemek mümkün değil. Farklı ülkelerde MB başına veri için istenen ücret değişiyor. Firmanın yöneticilerinden gelen bilgiye göre yakın zamanda sadece veri iletim amaçlı SIM kart da sunmaya başlayacaklar. Yerel bir SIM alırsanız o ülkeye ait düşük tarifeleri kullanarak görüşme yapabilir ve veri aktarabilirsiniz ama telefonunuzda SIM kilidi olmaması gerekli. Telefon operatörlerinden sözleşmeyle alınan bazı telefonlarda bu kilit olduğu için sorun yaşanabilir. Söz ettiğimiz SIM değiştirme seçeneklerini kullanırsanız yerel telefon numarasına geçeceğiniz için sizi arayanlar zorluk yaşayabilir. Çift SIM destekli bir telefonunuz yoksa standart telefon numaranız seyahat boyunca erişilemez olacak.
Veri paketi satın alma
Üçüncü seçenekse telefon operatörünüzden uluslararası dolaşımda kullanılabilecek internet paketleri almak veya sürekli seyahat eden bir kullanıcı iseniz dolaşım izni veren bir tarifeye geçmek. Çoğu kullanıcı için birinci seçenek yeterli olacaktır. Zaten telefon operatörlerinin büyük kısmı bu tür uluslararası dolaşım paketleri sunuyorlar. Görüldüğü gibi telefon faturasıyla ilgili en büyük riskler dolaşımla ilişkili ama biraz ön planlamadan sonra en kötü olasılıklara karşı kendinizi koruyabilirsiniz.
