Programlama Dilleri, bir makine ya da bilgisayarın tasarım işlevlerini yerine getirebilmesi için programlanmasını sağlayan dillerdir. Bu diller vasıtasıyla programlanan sistemlerin nasıl çalışacağı, hangi bilgileri kullanarak işlem yapacağı, hangi koşullarda hizmet vereceğini sistemlere anlatabilen, aktarabilen kişilere de Yazılımcı, Programcı denir. Programlama Dilleri, kendi içlerinde birçok kural, karakter ve sembol içermesiyle birlikte insanlarla makineler arasında bir çeşit çeviri görevi yerine getirirler. İlk makinelerin icadından ve elektroniğin makinelerde kullanımıyla beraber ihtiyaç duyulmuş Programlama Dilleri günümüzde gayet gelişmiş bir hal almışlardır ve gün geçtikçe de gelişimleri devam etmektedir. Tabii şu anki hallerinden çok ileri bir düzeye ulaşsalar bile yoğun bir insan emek ve zekasına her zaman ihtiyaç duyacakları aşikardır.
Programlama Dilleri 1940’lı yıllarda Makine Dili olarak bilinen ilk temel diller olarak ortaya çıktı. Makine ya da bilgisayar üzerinde bulunan paneller vasıtasıyla programlama işlemi doğrudan makine dili kullanılarak yapılıyordu. Bununla beraber makine dili kullanılarak programlama yapmak çok uzun sürüyor, programcı için zahmetli bir süreç gerektiriyordu. Öğrenilmesi zor bir dil olduğundan Programcı yetiştirilmesi için uzun uğraş ve normalden daha üstün bir zeka gerekiyordu. Yazılımcı kişilerin mücadeleyle dolu geçecek hayat çizgileri o zamanlardan belliydi. Tüm bu zorluklara rağmen programcılar makinelere hükmetmeye başlamışken en büyük sorun bir makine ve işlemci için yazılan program, farklı tasarımla üretilmiş başka bir makinede çalışmıyor en baştan yazılması gerekiyordu. Yazılan tüm komutlar 0 ve 1’lerden oluşuyor ve iki tabanlı sayı sistemi kullanılarak kodlama yapılıyordu. Bu dönemin önde gelen Programlama Dilleri, ARM, IBM 360, Motorola 680x, İntel 80×60 ve Sun SPARC olmuştur.
Programlama Dilleri 1950’li yıllarda makine dili komutlarının daha kolay anlaşılabilecek kodlarla ifade edilen Assembly/Çeviri Dilleri olarak da bilinen diller geliştirilmiştir. Doğrudan sistemler için yani her işlemci için ayrı ayrı yazılmış 0 ve 1’lerin yerini her işlemcide çalışabilen, hatırlaması, uygulaması daha kolay kısaltmalar ve özel komutlar yazılım dünyasında yerini aldı. Derleyici olarak da bilinen ve yazılım dünyasını bir üst basamağa taşımış olan bu komut sistemleri günümüzde bile programcılar tarafından kullanılmaktadır ve bu derleyiciler ile yazılmış programlar kapasite olarak çok az yer kapladığından birçok farklı işlemci programlanmasında kullanılmaktadır. En önemlisi birçok bilgisayar teknolojisinin kalbi olan işletim sistemlerinin çekirdeklerinde Assembly Dilleri kullanılmaktadır. Bu dillere örnek vermek gerekirse ASEM-51, MASM (Microsoft Macro Assembler), BAL (Basic Assembler), FAP (Foltran Assembly), TASM (Turba Assembler Borland) en başta sayılması gereken derleyicilerdir.
Programlama Dilleri 60’lara gelindiğinde daha da gelişme göstererek Yapısal Diller olarak bilinen İngilizce konuşma dilinde kullanılan kelimelere yakın komut ve kodlar barındıran diller geliştirildi. Geçmişte kullanılan dillere oranla program yazılması daha az zaman, daha iyi sonuçlar ve daha kolay olması kısa sürede yaygınlaşmasını sağladı. Yazılım dünyasında en önemli sıçrama olarak gösterilen bu dönemde makine dilinden büyük oranda canını kurtaran Programcı kişilerin sayısı da artmaya başlamıştır. Bu Yapısal Diller ile oluşturulmuş programların yine makine diline çevrilmesi için derleyici/yorumlayıcı ihtiyacı doğdu. 0 ve 1’lerden oluşan binlerce satırı tek tek işlemciye giren kişiler için derlemek artık hiç sorun olmuyordu. Bu Yapısal Diller ile birlikte artık bir makine için yazılan program başka bir makine içinde kullanılabilir hale geldi. C, C++, Delphi, Java, Basic, Cobol, Foltran Yapısal Dillere verilebilecek ve günümüzde bile birçok teknolojide kullanılan yazılım dilleridir.
Programlama Dilleri gelişmeye devam etti ve 70’li yıllara gelindiğinde Çözüme Yönelik Diller olarak bilinen diller kullanılmaya başlandı. Özellikle sanayi alanındaki endüstriyel makinelerin yaygınlaşması ve zamanla yapılan yarışın günden güne artması bu dillere olan ihtiyacı artırdı. Önceki dillere oranla daha kolay, daha az kod sistemi, komut sihirbazları ve özellikle hazır şablonlar sayesinde pratik çözümler yazılım dünyasına iyiden iyiye giriş yaptı. Artık programlanacak sistemlere işin nasıl yapılacağı değil sadece işin ne olduğu tarif edilerek çözüme ulaşılır hale geldi. Çözüme Yönelik Dillerin vazgeçilmezleri arasında SQL, Borland Delphi, Matlab’s Guide, Windows Forms sayılabilir.
Programlama Dilleri son döneme ulaştığında Yapay Zekaya Yönelik diller olarak bilinen gelişmiş diller ortaya çıkmıştır. Sistemleri yönetmek adına artık çözümler üzerinde bile durulmamakta, değerleri ve istenmeyen durumları en başından girildiğinde, çözümü Yapay Zeka mantığıyla çalışan Programlama Dilleri size komut satırlarıyla beraber sunmaktadır. İstenilen programlama düzenlerini eski nesillere oranla çok daha kolay bir şekilde yapabilen yeni sistemlere örnek olarak Mercury, OPS5, Prolog, Python sayılabilir.
Tasarım ve yazılım dünyası en üst noktalara ulaşsa bile mutlaka bir Programcı yani mimarın imzası olması gerekir. Sonuçta her şey küçük bir fikirle başlar, en karmaşık sistemler ya da en basit makine dilleri bile birilerinin zihninden çıkma 0 ve 1’lerdir.
